Skały metamorficzne – migmatyty
Skąd pochodzą?
Wychodnie skał metamorficznych zdecydowanie dominują na Półwyspie Skandynawskim. Przeobrażone skały magmowe lub osadowe powstałe w wyniku metamorfizmu dynamicznego (gdy przeobrażenie następuje w wyniku bocznego nacisku fałdujących się warstw skalnych) lub w wyniku działania metamorfizmu kontaktowego (w sąsiedztwie gorącego ogniska magmowego) są nazywane ortognejsami (gdy przeobrażeniu ulega skała magmowa) lub paragnejsami (gdy metamorfizm dotyka skał osadowych i skał wulkanicznych).
Skały najsilniej przebudowane (ultrametamorficzne) nazywamy migmatytami.
Migmatyty mogą powstawać poprzez wciskanie się magmy w starsze skały, co doprowadza do ich częściowego upłynnienia, a następnie ponownej krystalizacji.
Duże głazy narzutowe zbudowane z migmatytów są bardzo atrakcyjne wizualnie. To doskonałe przykłady na to jak w warunkach wysokich temperatur i ciśnień wnętrza Ziemi pospolite skały magmowe i osadowe lub starsze skały metamorficzne stają się plastyczne, osiągając półpłynną konsystencję. Różna temperatura wytapiania i krystalizacji poszczególnych minerałów, wchodzących w skład pierwotnej skały, dodatkowo sprzyja powstawaniu laminacji (warstwowania) w migmatytach.
Głównymi minerałami budującymi migmatyty są: kwarc, biotyt, i amfibol. Towarzyszyć im mogą minerały akcesoryczne, m.in. granaty.
Migmatyty, tak jak wszystkie skały metamorficzne, nie są eratykami przewodnimi.
Rozmiary okazów w lapidarium:
migmatyt ze zwietrzałymi granatami (na okazie przytwierdzona została tablica): wys. – 1,20 m, obw. – 4,75 m,
ortognejs z pegmatytem: wys. – 1,15 m, obw. – 4,25 m,
paragnejs: wys. – 1,70 m, obw. – 2,35 m).
fot. Alicja Szarzyńska
mapy: Dariusz Gałązka
opracowanie merytoryczne: Dariusz Gałązka, Alicja Szarzyńska
