Ostoja Dylewskie Wzgórza PLH280043
Obszar ten obejmuje najbardziej wartościowe kompleksy Parku Krajobrazowego Wzgórz Dylewskich z dominacją nieprzekształconych lasów liściastych głównie z udziałem buka zwyczajnego przy jednoczesnej silnie zróżnicowanej rzeźbie terenu.
Jest on podzielony na dwa podobszary, tj.:A) Uroczysko Dylewo z rezerwatami „Jezioro Francuskie” i „Dylewo”; B) Uroczyska Wygoda i Klonowo wraz z obszarem źródliskowym i górnym biegiem rzeki Gizela (do granic obszaru Natura 2000 Dolina Drwęcy). Kompleksy leśne Ostoi Dylewskie Wzgórza są odizolowane od innych większych obszarów leśnych. Otacza je mozaika krajobrazu rolniczego.
Wzgórza Dylewskie zajmują centralną część Garbu Lubawskiego i kontrastują z sąsiednimi mezoregionami, od których różnią się wysokością względną, małą jeziornością, bogatą siecią strumieni, cieków całorocznych i okresowych. Są też dosyć mocno odlesione. Dzisiejsza budowa morfologiczna Wzgórz Dylewskich i krain z nimi sąsiadujących jest w głównej mierze wynikiem akumulacyjnej i erozyjnej działalności lądolodu skandynawskiego i jego wód roztopowych. Wzgórza te zajmują centralną część Garbu Lubawskiego i są dla niego głównym węzłem wodnym. Najwyższym punktem jest Góra Dylewska (312,2 m n.p.m.), której szczyt usytuowany jest przy zachodnim skraju uroczyska Dylewo, w miejscowości Wysoka Wieś. Centralna część Wzgórz Dylewskich tworzy rozległy cokół wielowierzchołkowy, łagodnie opadający w kierunku zachodnim, natomiast silnie zerodowany od strony wschodniej. Powierzchniowo zalega tam gruba warstwa gliny zwałowej, warstwowanej często piaskami lub
innymi utworami. Ten stosunkowo słabo zwarty materiał ulegał w okresie postglacjalnym przemieszczaniu i
sortowaniu przez wody spływające z Wzgórz Dylewskich. Dlatego też charakterystyczne są dla tutejszego krajobrazu duże głazy narzutowe tworzące znaczne głazowiska, a na łagodnych zboczach i dnach wąwozów rozległe rumowiska skalne, intensywnie eksploatowane w latach 40′ XX wieku. Materiały drobniejsze, osadzając się w niższych partiach Wzgórz Dylewskich, tworzyły równiny denudacyjne, pokryte najczęściej utworami pyłowymi, rzadziej – piaskami i żwirami. Strome zbocza oraz stosunkowo luźny materiał, który je budował, sprzyjały utworzeniu się dużej ilości głębokich rynien i wąwozów, z bogatą siecią rzeczek i strumieni, ale bez większych akwenów wodnych. Cały obszar Wzgórz Dylewskich leży w granicach dorzecza Drwęcy i jest dla niej węzłem wodnym. Z terenu Wzgórz Dylewskich wypływają, rozpoczynające od górnego biegu Drwęcy, następujące jej lewobrzeżne dopływy: Grabiczek ze strumykiem Dylewką, Pobórzanka ze Smykówką, Gizela, Sandela z Elszką oraz, od południa, rzeka Wel z dopływami: Małą
Wkrą, Strugą Rumiańską, Katlewką Wulką i Prątnicą.
Stwierdzono tutaj występowanie 11 siedlisk leśnych wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Siedliskowej oraz 6 gatunków zwierząt z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Wysoka wartość przyrodnicza obszaru to wysoki udział i dobry stan zachowania żyznej buczyny niżowej (9130-1) we wszystkich wariantach troficznych;- wysoki udział i dobry stan zachowania wielogatunkowych lub z udziałem buka lasów grądowych (9160-1, 9170-3), w tym rzadko spotykanych lasów zboczowych; wzniesienie Wzgórz Dylewskich zajmujące centralną część Garbu Lubawskiego z kulminacja pagórków o wysokości względnej +/- 300 m n.p.m. oraz źródliskowy obszar rzeki Gizeli w okolicy wsi Glaznoty z kompleksem źródliskowych lasów olszowych.
fot. Maciej Rodziewicz
