O wodzie
Ważnym elementem krajobrazu PKPI są wody powierzchniowe, a w szczególności jeziora. Pierwotnie, po ustąpieniu lądolodu, jezior było znacznie więcej, lecz w wyniku spłycenia i zarastania część z nich zanikła. W Polsce na obszarze ostatniego zlodowacenia znikło już ok. 67% pierwotnej powierzchni jezior.
Współcześnie na terenie samego Parku znajduje się 31 akwenów, a w otulinie jest ich 12. Największym z nich jest jezioro Jeziorak liczące 3460 ha (w tym 240 ha wysp) powierzchni, zajmujące szóste miejsce na liście największych jezior, a jednocześnie najdłuższe (27, 5 km) jezioro w Polsce. Pięknie wkomponowane w krajobraz, częściowo otoczonymi lasami, zajmuje całą wschodnią część Parku od Iławy na południu po okolice Zalewa na północy. Jeziorak jest jeziorem rynnowym o przebiegu południkowym i mimo imponującej długości rynna jeziora jest wąska, liczy, bowiem średnio 1, 2 km (szer. max. 2, 4 km) przy średniej głębokości 4,1 m. Południowa część jeziora ma charakter długiej, wąskiej rynny rozdzielonej wyspami i ograniczonej półwyspami. W południowej części tej rynny leży największa wyspa Jezioraka – Ostrów Wielki (Wielka Żuława). Rozciąga się ona od miasta Iława do zatoki Kraga u wylotu, której znajduje się największe zagłębienie misy jeziornej wynoszące 12 m. Północna część jeziora powstała wcześniej, w stadium zlodowacenia pomorskiego i dzieli się na trzy duże, płaskie zatoki, pokryte licznymi wyspami.
Do większych jezior na terenie Parku można zaliczyć: Płaskie (620, 4 ha), Rucewo Wielkie (218, 6 ha, Gaudy (152, 5 ha), Bądze (149,9 ha), Januszewskie (104,5 ha), Rucewo Małe (103,6 ha), a w otulinie: Ewingi (490,4 ha), Szymbarskie (165,2 ha), Silm (58,9 ha, Mołtawa Wielka(45,2 ha). Charakterystyczną cechą jezior Parku i otuliny jest ich stosunkowo mała głębokość, a co za tym idzie ich duża podatność na degradację. Do najgłębszych jezior Parku należą najczęściej małe, śródleśne jeziorka jak: Urowiec (31, 8 m), Jasne (19,8 m), Witoszewskie (12,2 m) oraz w otulinie jezioro Szymbarskie (25,1 m), Mołtawa Mała (13, 7 m).
Istotnym składnikiem Parku są cieki wodne, wykształcone w postaci licznych rzek i strumieni. Do najważniejszych rzek należy Osa i Liwa, należące do dorzecza Wisły. Charakterystyczną cechą rzek na tym obszarze są wyrównane przepływy w ciągu roku; nie notuje się zarówno katastrofalnych wezbrań, jak i długotrwałych niskich stanów. Do wyrównania przepływów przyczynia się przede wszystkim bogactwo jezior, duża powierzchnia lasów oraz liczne zagłębienia pochodzenia wytopiskowego. Tereny Parku obfitują również w liczne strumyki, pojawiające się często okresowo, zasilające liczne zagłębienia bezodpływowe.
fot. Maciej Rodziewicz
