Granitoporfir alandzki
Skąd pochodzi?
Wychodnie granitoporfirów znajdują się na Wyspach Alandzkich, głównie w poł. części największej wyspy Fasta Åland oraz na wschód od niej.
Tego typu głazy narzutowe są często spotykane w Polsce. Od zbliżonych do porfirów kwarcowych z Wysp Alandzkich wyróżnia je wyraźnie jawnokrystaliczna struktura. W skałach tych bardzo często spotykamy niewielkie ksenolity bazaltowe. Wiek skały to około 1,6 miliarda lat. Transport lodowy narzutniaków granitoporfirów alandzkich na Wzgórza Dylewskie wyniósł około 800 km.
Jaką ma petrografię?
Granitoporfir alandzki już na pierwszy rzut oka zaskakuje dużymi, owalnymi fenkoryształami kwarcu zatopionymi w drobnokrystalicznej masie skalnej złożonej z kryształów różowych skaleni i szarego kwarcu. Zdarzają się też duże (do 3 cm) kryształy skaleni potasowych z zielonkawą lub brązową obwódką plagioklazową, jednak są one zdecydowanie mniej liczne od dużych kryształów kwarcu.
Minerałów ciemnych, głównie hornblendy i biotytu jest stosunkowo niedużo. Na zwietrzałych powierzchniach głazu jedynymi śladami ich występowania są zagłębienia powstałe w wyniku całkowitego zwietrzenia. Ze względu na charakterystyczne kryształy kwarcu skała funkcjonuje w literaturze jako „Ringquarzporphyr” (porfir kolistych lub owalnych kwarców).
Granitoporfir alandzki jest eratykiem przewodnim.
Rozmiary okazu w lapidarium: wys. – 1,35 m, obw. – 4,60 m.
fot. Alicja Szarzyńska
mapy: Dariusz Gałązka
opracowanie merytoryczne: Dariusz Gałązka, Alicja Szarzyńska
