Granit rapakiwi
Skąd pochodzi?
Wychodnie granitów rapakiwi znajdują się na Wyspach Alandzkich głównie w północnej części największej wyspy Fasta Åland. Rapakiwi w języku fińskim oznacza „zgniłą” lub „kruchą skałę”. Rzeczywiście są to skały bardzo podatne na procesy wietrzenia i bardzo szybko ich powierzchnia ulega dezintegracji. Ze względu na unikalną strukturę granit rapakiwi z wysp alandzkich jest jedną z najbardziej charakterystycznych (i najłatwiejszych do makroskopowego rozpoznania) skał przewodnich spotykanych w głazach narzutowych na terenie Polski.Wiek skały to około 1,6 miliarda lat. Transport lodowy narzutniaków granitów rapakiwi na Wzgórza Dylewskie wyniósł około 800 km.
Jaką ma petrografię?
Czerwono-brunatny granit z wyraźnie widocznymi dużymi skaleniami alkalicznymi (do 20 mm) o owalnym na ogół kształcie. Są one tej samej barwy, co podstawowa masa skały lub nieco jaśniejsze. Wokół nich znajduje się obwódka plagioklazowa (węższa przy mniejszych owoidach skaleni, szersza przy większych) barwy szarozielonej (na zwietrzałej powierzchni zmienia barwę na prawie białą). W skale występują jeszcze: zielonoczarna lub czarna hornblenda oraz biotyt, rozrzucony w plamkach i blaszkach do 1 mm średnicy. Kryształy kwarcu są nieliczne, silnie zaokrąglone, dymnoszare, a ich wielkość waha się od 1 do 10 mm. Na powierzchni głazu są widoczne piękne półokrągłe rysy – „zadziory łukowe”, wskazujące na kierunek ruchu lądolodu, opływającego kiedyś skałę przed jej oderwaniem od podłoża.
Granit rapakiwi jest eratykiem przewodnim.
Rozmiary okazu w lapidarium: wys. – 1,35 m, obw. – 4,40 m.
fot. Alicja Szarzyńska
mapy: Dariusz Gałązka
opracowanie merytoryczne: Dariusz Gałązka, Alicja Szarzyńska
