Diabaz Åsby i diabaz Öje
Skąd pochodzą?
Diabaz Åsby i diabaz Öje to dwa najbardziej popularne typy (głównie) szwedzkich diabazów. Główne wychodnie diabazów Åsby znajdują się na północ od jeziora Siljan w Dalarna oraz w okolicy Nordingra w Angermanland. Również z Dalarna pochodzą diabazy Öje. Diabazy typu Åsby są najczęściej spotykanymi na terenie Polski eratykami magmowych skał wulkanicznych o składzie bazaltu. Są to fragmenty jednych z najmłodszych skał magmowych (0,9 do 1,25 miliarda lat). Diabazy Öje są znacznie starsze – ich wiek to około 1,7 miliarda lat. Narzutniaki diabazów przewędrowały w lądolodach ponad 900 km.
Jaką ma petrografię?
Diabaz Åsby wyróżnia się bardzo charakterystyczną teksturą ofitową (diabazową) z wydłużonymi kryształami białych lub jasnoszarych, automorficznych plagioklazów (minerały skałotwórcze z grupy skaleni) i czarną lub ciemnoszarą przestrzenią dookoła nich wypełnioną przez obcokształtne kryształy piroksenu (głównie ciemne minerały skałotwórcze z grupy krzemianów). Całość tworzy ciekawe wzory, przypominające trójkąty lub pęczki białych igiełek.
Na Wzgórzach Dylewskich (w żwirowniach i licznych w tym regionie „kamienicach”) często możemy spotkać w formie otoczaków diabazy – Åsby, Öje i Kinne. Na wielu okazach diabazów można zaobserwować wietrzenie – na zdjęciu przykład wietrzenia diabazu Åsby.
Ze względu na liczne, oddalone od siebie wychodnie w północnej części Szwecji, a nawet w Finlandii, diabaz Åsby nie jest eratykiem przewodnim. Cennym eratykiem przewodnim jest diabaz Öje.
Rozmiary diabazów Åsby w lapidarium: wys. – 0,25 m, obw. – 2,60 m, wys. – 0,27 m, obw. – 1,44 m.
Rozmiary diabazu Öje w lapidarium: wys. – 0,55 m, obw. – 1,50 m.
fot. Alicja Szarzyńska
mapy: Dariusz Gałązka
opracowanie merytoryczne: Dariusz Gałązka, Alicja Szarzyńska
_1.JPG){kind=link}